Τετάρτη 13 Δεκεμβρίου 2017

Πως να χακάρεις ένα μυαλό #15: Μέθοδοι προγραμματισμού



Φαντάζομαι ότι αυτό είναι το άρθρο που περίμενες τόσο ανυπόμονα.

Το κείμενο για το οποίο προετοιμαζόσουν μέσω των προηγούμενων άρθρων αυτού του blog. Έπρεπε να τα πούμε όλα αυτά για να φτάσουμε εδώ. Σήμερα θα μιλήσουμε για τους τρόπους με τους οποίους σε προγραμματίζουν.
 
Πριν προχωρήσω, θέλω να σε ευχαριστήσω για αυτόν τον ένα χρόνο που έκλεισε το blog αυτό τον μήνα. Μέσα σε έναν χρόνο, οι αναγνώστες ανεβήκατε από 0 σε περισσότερους από 2000 κατά μέσο όρο και αυτό με γεμίζει χαρά και ελπίδα για τον κόσμο γύρω μας. Δεν γνωρίζω πόσο ακόμα θα μπορώ να γράφω, αλλά θα προσπαθήσω να σε επισκέπτομαι όσο συχνά γίνεται, έστω κι αν χρειαστεί να αραιώσω τις εμφανίσεις μου αγαπημένε αναγνώστη και αναγνώστρια.

Στο θέμα μας τώρα! Πριν προχωρήσεις στην ανάγνωση αυτού του άρθρου, καλό θα είναι να έχεις ήδη διαβάσει 2-3 από τα πρώτα άρθρα του blog για να καταλαβαίνεις καλύτερα τι συζητάμε. Θα πρέπει να ξέρεις ότι τα μνημίδια είναι σκέψεις, συμπεριφορές ή πιστεύω, και ότι οι άνθρωποι είναι απλώς το μέσον για την μετάδοσή τους.

Η εξέλιξη από την άλλη ευνοεί τόσο τον πιο επιτυχημένο συνδυασμό γονιδίων, όσο και τον πιο επιτυχημένο συνδυασμό μνημιδίων. Με αυτό τον μηχανισμό δημιουργήθηκαν μέσα μας βιολογικά κουμπιά, η τάση δηλαδή να δίνουμε προσοχή σε συγκεκριμένα πράγματα όπως τον κίνδυνο, το φαγητό ή το σεξ, και είναι αυτά τα πράγματα που μας βοήθησαν να επιβιώσουμε και να αναπαραχθούμε κατά τα προϊστορικά χρόνια.

Το «πρόβλημα» είναι ότι αφενός ο πολιτισμός έχει αλλάξει άρδην τον κόσμο μας από τότε που ζούσαμε στις σπηλιές κι αφετέρου ότι τα μνημίδια υπάρχουν στο μυαλό μας χωρίς την άδειά μας. Έτσι είναι πιθανό να διαθέτεις μνημίδια που εξυπηρετούν τον «παλιό» κόσμο, ενώ δεν εξυπηρετούν καθόλου τους σκοπούς σου ή την ευτυχία σου στο σήμερα. Μνημίδια-βαρίδια ή ακόμα χειρότερα δηλητήριο.

Από πρώτο χέρι δεν μπορείς να το ξέρεις. Είναι μέρος της ιδεόσφαιράς σου, μέρος των πιστεύω σου, και επηρεάζουν τον τρόπο που κινείσαι, αντιδράς και ζεις χωρίς να το γνωρίζεις.

Με όλα αυτά έχεις προγραμματιστεί! Το ποια από αυτά κάνουν καλό και το ποια κάνουν κακό στη ζωή σου, θα το αποφασίσεις εσύ. Εγώ, προς το παρόν, θα σου δείξω τις μεθόδους με τις οποίες σε προγραμματίζουν. Τους τρόπους με τους οποίους σε μολύνουν.

Πριν σου πω για τους τρεις κύριους τρόπους προγραμματισμού σου, πρέπει να κάνω απολύτως ξεκάθαρο ότι ο προγραμματισμός με ένα μνημίδιο δεν είναι κατ’ ανάγκη διανοητικός ιός, ούτε είναι οπωσδήποτε βλαβερό για σένα με σκοτεινούς σκοπούς και σχεδιασμούς από πίσω. Όμως όλοι οι διανοητικοί ιοί χρησιμοποιούν αυτούς τους μηχανισμούς για να σε προσβάλουν. Περισσότερα για αυτό σε επόμενα άρθρα.

Φωτογραφία: paulie-nka
Για να δούμε λοιπόν. Ο πρώτος κύριος τρόπος προγραμματισμού σου είναι φυσικά η επανάληψη. «Επανάληψη μήτηρ πάσης μαθήσεως», μας έλεγαν από το σχολείο. Όμως αυτό, εκτός από τους δασκάλους σου, το γνωρίζουν εξίσου καλά και οι διαφημιστές και οι πωλητές.

Κάθε καλό εγχειρίδιο πωλήσεων θα σου πει ότι πρέπει να «ζητήσεις» από τον πελάτη να αγοράσει, τουλάχιστον 5-7 φορές πριν εκείνος προχωρήσει στην αγορά. Χρειάζεται να του το πεις 5-7 φορές πριν του φυτέψεις το μνημίδιο αγόρασε.

Άλλα παραδείγματα της μεθόδου της επανάληψης είναι η εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας στο περιβάλλον της (όπου αναγκαστικά πρέπει να επαναλαμβάνεις τη γλώσσα και να την ακούς) ή η ορθογραφία και η προπαίδεια στο δημοτικό. Βέβαια η επανάληψη δεν τελειώνει στην γραμματική και στην αριθμητική, αλλά επεκτείνεται και στις εθνικές εορτές ή την πρωινή προσευχή. Υπάρχει κανείς που δεν ξέρει το «πάτερ ημών»;

Οι εθνικές επέτειοι και γιορτές δεν κάνουν τίποτε άλλο από το να προγραμματίζουν τα παιδιά με το μνημίδιο του πατριωτισμού διαμέσου της επανάληψης. Η υπεροχή του κάθε έθνους δεν έχει κανένα λογικό επιχείρημα από πίσω, αλλά η επανάληψη κάνει το μνημίδιο μέρος των πιστεύω μας από μικρή ηλικία.

Όσο περνούν τα χρόνια, το (κάθε) μνημίδιο παγιώνεται μέσα σου και ο ιδρυματισμός είναι αναπόφευκτος. Φοβάσαι να το αφήσεις, ακόμα κι αν διαπιστώσεις ότι σου κάνει κακό. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που πολλοί άνθρωποι παραμένουν εγκλωβισμένοι σε μια κακή δουλειά ή σχέση. Νιώθουν άνετα στη δυστυχία τους ή τουλάχιστον περισσότερο άνετα από το να παρατήσουν το μνημίδιο που τους έχει εμφυτευθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Φυσικά αυτό αλλάζει και την άποψη τους για τον κόσμο. Κάθε μνημίδιο που διαθέτεις μπορεί να το κάνει αυτό. Αν πηγαίνεις τακτικά σε θείες λειτουργίες και διαβάζεις αντίστοιχα βιβλία, κάποια στιγμή θα αρχίσεις να βλέπεις το «θεϊκό θέλημα» παντού. Δια της επανάληψης μαθαίνουν τη θρησκεία στα παιδιά. Χριστούγεννα, Πάσχα, μεγάλες γιορτές αγίων, εκκλησιασμοί και θρησκευτικά έχουν ένα κοινό στοιχείο. Την τακτική επανάληψη.

Φωτογραφία: Hobbit1978
Η κλασσική ψυχολογία μας μιλάει για το σκυλί του Παβλόφ. Ο Παβλόφ ήταν ένας Ρώσος φυσιολόγος, ψυχολόγος και γιατρός που, πριν ταΐσει τον σκύλο του, χτυπούσε ένα καμπανάκι. Αρκετά γεύματα μετά διαπίστωσε ότι η παραγωγή σάλιου στο στόμα του σκύλου αυξάνονταν κάθε φορά που άκουγε το συγκεκριμένο καμπανάκι. Στο μυαλό του σκύλου είχε συνδεθεί πλέον αυτός ο ήχος με την προσφορά τροφής. Μόνο η επανάληψη χρειάστηκε για να προγραμματιστεί ο σκύλος και να αποκτήσει αυτό που οι κλασσικοί ψυχολόγοι ονομάζουν εξαρτημένο αντανακλαστικό (conditioned reflex).

Αυτό είναι και το κόλπο πίσω από τις διαφημίσεις. Πάρε για παράδειγμα τις διαφημίσεις των αναψυκτικών. Πόσες φορές πρέπει να δεις π.χ. το λογότυπο της coca-cola για να ξεχωρίσεις στο σούπερ-μάρκετ το αναψυκτικό από τους ανταγωνιστές του; Έχεις προγραμματιστεί με ένα μνημίδιο διάκρισης. Ταυτόχρονα και με ένα μνημίδιο συσχετισμού για να το πάρεις και να το πας στο ταμείο. Πόσες χαρούμενες παρέες πρέπει να δεις για να συνδυάσεις το συγκεκριμένο αναψυκτικό με θετικά συναισθήματα;

Τα μνημίδια συσχετισμού και διάκρισης εμφυτεύονται διαμέσου της επανάληψης με παθητική δραστηριότητα. Αρκεί να παρακολουθήσεις την διαφήμιση ή οποιοδήποτε «κήρυγμα» (όχι κατ’ ανάγκη θρησκευτικό) αρκετές φορές, και τα μνημίδια τους θα γίνουν και δικά σου.

Από την άλλη υπάρχει και η ενεργητική δραστηριότητα, αυτή που εμφυτεύει μνημίδια στρατηγικής. Μιλάω για τη γνωστή τεχνική του καρότου και του μαστίγιου.

Φωτογραφία: Longhorn
Αν αφήσεις έναν ποντικό σε ένα λαβύρινθο με ένα κομμάτι τυρί, το τρωκτικό μπορεί να αργήσει να το βρει, αλλά την επόμενη φορά που θα το βάλεις στον ίδιο λαβύρινθο, ο χρόνος του θα μειωθεί σημαντικά. Αρκετές επαναλήψεις αργότερα και ο φιλαράκος μας θα πηγαίνει κατευθείαν στο τυρί του, λες και βρίσκονταν στο σαλόνι του. Έχει «μάθει» πλέον το δρόμο.

Άλλα παραδείγματα ενεργητικής δραστηριότητας είναι η ανταμοιβή ή το δώρο για κάποιον καλό έλεγχο στο σχολείο (το παιδί «μαθαίνει» ότι το διάβασμα του κάνει καλό) ή τα καλά λόγια και τα «μπράβο» για πράγματα που εγκρίνουμε.

Η σκοτεινή πλευρά των παραπάνω είναι ότι δεν μπορείς να είσαι πάντα σίγουρος για τις προθέσεις αυτών που σε προγραμματίζουν με αυτό τον τρόπο. Σε κάθε κατάσταση που παίρνουμε ανταμοιβές ή επιπλήξεις προγραμματιζόμαστε, κι αυτό είναι κάτι που πρέπει να έχουμε πάντα στο μυαλό μας. Με ποια μνημίδια μας προγραμματίζει αυτή η επανάληψη; Μας εξυπηρετούν ή όχι;

Ο δεύτερος τρόπος προγραμματισμού είναι λίγο πιο περίπλοκος και έμμεσος. Ο επιστημονικός όρος είναι γνωστική δυσαρμονία (cognitive dissonance) ή κατ’ άλλους γνωστική ασυμφωνία. Ουσιαστικά πρόκειται για την κατάσταση όπου το μυαλό σου είναι μπερδεμένο εξαιτίας δύο αντικρουόμενων μνημιδίων, οπότε και δημιουργεί ένα τρίτο (το μεταδιδόμενο) για να ξεπεράσει τη σύγχυση!

Φωτογραφία: ShutterLover
Παραδείγματος χάριν, αν έχεις σχέση με μία, σε γενικές γραμμές, ευδιάθετη κοπέλα κι εκείνη ξαφνικά γίνει ψυχρή και επιθετική, το μυαλό σου δεν μπορεί να χωρέσει τα δύο μνημίδια: η Χ είναι συνήθως χαμογελαστή και η Χ έχει νεύρα. Το μυαλό σου θα κινηθεί όσο γίνεται πιο γρήγορα για να λύσει την διαφωνία: μάλλον η Χ έχει νεύρα μαζί μου, γιατί ξέχασα την επέτειό μας ή κάτι τέτοιο. Το ίδιο σου το μυαλό δημιουργεί το τρίτο μνημίδιο που συμβιβάζει τα δύο προηγούμενα.

Όχι παραδόξως είναι η μέθοδος που χτυπάει πιο πολύ ευφυείς ανθρώπους, αφού πιστεύουν ότι το καινούργιο μνημίδιο είναι δικιά τους ιδέα. Δεν είναι όμως πάντα έτσι.

Ας πάρουμε για παράδειγμα τους «κράχτες» έξω από τα καταστήματα ή τους επίμονους πωλητές και πωλήτριες. Κατά κοινή ομολογία είναι όλοι τους αντιπαθητικοί. Άρα γιατί συνεχίζουν να υπάρχουν;

Η απάντηση είναι απλή. Το μνημίδιο του «κράχτη» ή του επίμονου πωλητή είναι καλό στην επιβίωση και διασπορά του. Παρόλη την γενική δυσαρέσκεια, αυτοί οι άνθρωποι «κάνουν δουλειά» σε αρκετούς ανθρώπους αρκετές φορές. Αφού λοιπόν το μνημίδιο «δουλεύει», επιβιώνει κιόλας.

Πως δουλεύει; Η δυσαρέσκεια που νιώθεις για αυτούς τους ανθρώπους είναι η γνωστική δυσαρμονία που σου επιβάλλουν. Μπορεί να μπήκες στο μαγαζί με ένα μνημίδιο του τύπου απλώς κοιτάζω και τότε -τσουπ- ξεπετάγεται μια πωλήτρια με το μνημίδιο μην χάσεις αυτή την ευκαιρία ή το αν αγοράσω, θα με συμπαθήσει. Τα δύο μνημίδια αμέσως αντιμάχονται στο μυαλό σου δημιουργώντας ένα τρίτο.

Από εδώ και πέρα έχεις δύο τρόπους να κινηθείς. Ή αγοράζεις ή φεύγεις. Αν φύγεις, έχεις δημιουργήσει ένα μνημίδιο του τύπου η πωλήτρια είναι αντιπαθητική. Όμως κάποιοι αγοράζουν. Είναι αυτοί που έχουν δημιουργήσει το μνημίδιο πραγματικά πρέπει να το αγοράσω αυτό. Το μνημίδιο της αγοράς το δημιούργησες μόνος ή μόνη σου και μια έξυπνη πωλήτρια θα το ενδυναμώσει, επαινώντας σε για την «σωστή» σου απόφαση.

Πάμε τώρα και στα πιο βαριά ζητήματα. Η γνωστική δυσαρμονία είναι από τα αγαπημένα εργαλεία για προγραμματισμό υποταγής ή υπακοής σε δομές και εξουσίες. Τα καψόνια στο στρατό και σε νεοσύλλεκτους σε σώματα ασφαλείας, οι τελετές μύησης των διαφόρων αδελφοτήτων, οι φάρσες στις κατασκηνώσεις, ακόμα και η θρησκευτική νηστεία, δεν είναι τίποτε άλλο από γνωστικές δυσαρμονίες. Τα υποκείμενα περνάνε διάφορα δύσκολα ή επώδυνα τεστ, τα οποία απαιτούν αφοσίωση για να σταματήσει η πίεση. Αυτό δημιουργεί ένα μνημίδιο συσχετισμού που συνδέει την υποταγή με το καλό συναίσθημα που σταμάτησε η δυσφορία.

Οι άνθρωποι πιστεύουν ότι κέρδισαν κάτι με την αξία τους, κάτι στο οποίο οφείλουν την αφοσίωσή τους γιατί είναι σημαντικό. Στην πραγματικότητα αυτό που έγινε ήταν απλώς οι χειριστές τους που σταμάτησαν το βασανιστήριο. Παρεμπιπτόντως με αυτή την μέθοδο προγραμματίζονται και οι πολεμικοί κρατούμενοι. Είναι τόσο δυνατή.

Για να το συνδέσω λίγο με τα προηγούμενα, ένα ενδιαφέρον στοιχείο στην ενεργητική επανάληψη είναι ότι αυτή έχει καλύτερα αποτελέσματα όταν η ανταμοιβή δίνεται σποραδικά. Αυτό συμβαίνει διότι έτσι προστίθεται γνωστική δυσαρμονία στην επανάληψη, οπότε τα μεταδιδόμενα μνημίδια είναι δυνατότερα. Ένας καλός μνημιδιακός προγραμματιστής δεν δίνει πάντα την ανταμοιβή του, ακόμα κι όταν το υποκείμενο είναι άριστο.

Αν θυμηθείς λίγο τα σχολικά σου χρόνια, μπορεί να παρατηρήσεις ότι οι καλύτεροι καθηγητές ήταν αυτοί που έβαζαν δύσκολα 20. Το περιστασιακό «άριστα» ενισχύει το μνημίδιο διάβασμα και σκληρή δουλειά.

Αν ρωτήσεις τον κοινωνικό σου περίγυρο, θα διαπιστώσεις ότι πάρα πολλοί άνθρωποι παραμένουν σε μια σχέση που τον περισσότερο καιρό (κατά δική τους ομολογία) είναι από «όχι και τόσο καλή» έως χάλια. Όμως η επανάληψη αυτού του ατόμου στη ζωή τους και η γνωστική δυσαρμονία των περιστασιακών καλών στιγμών ενισχύει το μνημίδιο καλύτερα να μείνουμε μαζί.

Φωτογραφία: AyseSelen
Ο τρίτος και τελευταίος κύριος τρόπος προγραμματισμού είναι οι δούρειοι ίπποι. Πρόκειται για πακέτα μνημιδίων που μας τραβούν την προσοχή για να περάσουν μέσα μας κάτι όχι και τόσο προφανές. Όπως σου έχω ξαναπεί, θα δώσουμε εκ φύσεως προσοχή σε πράγματα που αφορούν κίνδυνο, παιδιά που ζητούν βοήθεια, φαγητό ή σεξ και είναι αυτές οι παρορμήσεις που θα εκμεταλλευτεί ένας δούρειος ίππος για να σε προγραμματίσει με οτιδήποτε κρυφό έχει …στην κοιλίτσα του.

Τώρα μπορεί να σκέφτεσαι ότι είσαι αρκετά έξυπνος ή έξυπνη για να δεις την παγίδα. «Άσε μας ρε Μανιτάρη, εδώ αντέχω και διαβάζω τα άρθρα σου, σιγά μην την πατήσω με ένα τόσο φτηνό κολπάκι!» Αυτά να τα πεις στους Τρώες.

Πέρα από την πλάκα, οι δούρειοι ίπποι έχουν διάφορους μηχανισμούς για να σου τραβήξουν την προσοχή. Ο προφανής είναι το πάτημα των βιολογικών σου κουμπιών, ώστε να κερδίσουν το ενδιαφέρον σου και να σου περάσουν τα μνημίδιά τους.

Ας πάμε πάλι στις διαφημίσεις. Όλοι έχουμε ακούσει την ατάκα: «το σεξ πουλάει». Γιατί πουλάει το σεξ; Απλούστατα γιατί σου τραβάει την προσοχή και σου περνάει το μήνυμα της διαφήμισης. Όμως το ίδιο καλά σε αυτό είναι και ο κίνδυνος, η κρίση, το φαγητό και οποιοδήποτε από τα κουμπιά που συζητήσαμε σε προηγούμενα άρθρα.

Μία άλλη τεχνική είναι όταν ο δούρειος ίππος εκμεταλλεύεται τα μνημίδια στρατηγικής που ήδη έχεις για να εισχωρήσει. Π.χ. αν διαθέτεις το μνημίδιο σέβομαι τον Χ και τον Ψ και πιστεύω ότι μου λένε, είσαι ευάλωτος στον προγραμματισμό από αυτούς τους ανθρώπους.

Από την άλλη αν διαθέτεις το μνημίδιο πιστεύω μόνο ότι ξέρω και δεν αποδέχομαι τίποτε άλλο, είσαι ευάλωτος στον προγραμματισμό από πράγματα που ήδη γνωρίζεις. Αν πάλι διαθέτεις ένα μνημίδιο του τύπου ο Χ μιλάει με τα λόγια του Θεού, όπου Χ κάποιος άνθρωπος, βιβλίο ή ακόμα και πρακτική, τότε προγραμματίζεσαι με μνημίδια που προέρχονται από τον Χ. Νομίζω ότι πιάνεις το νόημα και δεν χρειάζεσαι άλλο παράδειγμα.

Ο τρίτος τρόπος λειτουργίας των δούρειων ίππων είναι η απαρίθμηση των μνημιδίων με σειρά αποδοχής και πειστικότητας. Τα πρώτα μνημίδια θα τα αποδεχτείς εύκολα και είναι αυτά που θα προσδώσουν κύρος στα τελευταία.

Παραδείγματος χάριν, ένα τυπικό προεκλογικό σποτάκι θα μπορούσε να πηγαίνει κάπως έτσι: «Αγαπάμε την Ελλάδα. Το μέλλον μας ανήκει. Τώρα οι θυσίες του ελληνικού λαού πιάνουν τόπο. Ψήφισε τάδε». Το τελευταίο μνημίδιο, που ζητάει την ψήφο, δεν έχει και μεγάλη σχέση με τα πρώτα, όμως αυτή η αλληλουχία το κάνει πιο πιστευτό απενεργοποιώντας τις φυσικές άμυνες των ανθρώπων.

Σε κάθε τέτοιο πακέτο, τα τελευταία μνημίδια θα περάσουν ευκολότερα μαζί με τα πρώτα. Ουσιαστικά πρόκειται για μία τεχνική νευρογλωσσολογικού προγραμματισμού που ονομάζεται ενσωμάτωση, δηλαδή το να ομαδοποιείς μνημίδια για να κάνεις τους ανθρώπους πιο ευάλωτους.

Θυμάσαι τα χαρούμενα πρόσωπα στις διαφημίσεις των αναψυκτικών προηγουμένως; Πιθανόν να έχεις δει και διαφημίσεις με δυσάρεστες καταστάσεις σε ανθρώπους που προτίμησαν την αντίπαλη μάρκα. Η επανάληψη αυτών των εικόνων θα δημιουργήσει μνημίδια συσχετισμού, «άγκυρες» που θα επηρεάσουν τελικά τον τρόπο που αγοράζεις.

Πάρε κι ένα δωρεάν μεταισθησιογόνο, μιας και το συζητάμε. Τι θα έλεγες αν σου έλεγα ότι μπορείς να βάλεις αυτές τις «άγκυρες» να δουλέψουν για σένα; Η διαδικασία είναι απλή. Κλείσε τα μάτια και σκέψου μία κατάσταση στην οποία ήσουν δημιουργικός ή δημιουργική ή οποιαδήποτε άλλη επιθυμητή ψυχική κατάσταση. Προσπάθησε να ζωντανέψεις όσο καλύτερα μπορείς την εικόνα στο μυαλό σου. Να θυμηθείς και να νιώσεις, όπως ένιωθες όταν την βίωνες.

Όταν σιγουρευτείς ότι βρήκες το συναίσθημα ή την κατάσταση, τρίψε τις άκρες των δαχτύλων σου. Με αυτό τον τρόπο βάζεις μία «άγκυρα» στο συναίσθημα, περίπου όπως έκανε ο Παβλόφ με τον σκύλο του (με την διαφορά ότι εδώ είσαι ταυτόχρονα και Παβλόφ και σκύλος). Αν επαναλάβεις την διαδικασία για μερικές εβδομάδες, θα διαπιστώσεις ότι μπορείς πλέον να επαναφέρεις στον εαυτό σου αυτό το συναίσθημα ή την ψυχική κατάσταση, απλώς και μόνο ηρεμώντας και τρίβοντας τα δάχτυλα! Ωραία δεν είναι;

Οι δούρειοι ίπποι και οι παραπάνω τεχνικές χρησιμοποιούνται κατά κόρον από διαφημιστές, πολιτικούς, δικηγόρους και ιερείς, ώστε να επηρεάσουν τα πιστεύω του καθενός για οικονομικό ή άλλο όφελος. Ξαναλέω ότι η πρόθεση δεν είναι πάντα η εξαπάτηση ή κάποιος διανοητικός ιός, όμως τα εργαλεία είναι τα ίδια και πρέπει πρώτα να αποστασιοποιηθείς για να κρίνεις, πράγμα που είναι και το δυσκολότερο.

Την επόμενη φορά θα τα συνδυάσουμε όλα και θα τα πάμε παραπέρα στην ρητορεία, τις πωλήσεις, την πειθώ, το πώς να κερδίζεις την εμπιστοσύνη κάποιου και πως τα χρησιμοποιούν όλα αυτά οι καλύτεροι των απατεώνων. Μέχρι τότε μην αφήσεις κανέναν να σε προγραμματίσει με κάτι που δεν θα ενέκρινες για την ζωή σου.

Όπως είδες δεν είναι και τόσο εύκολο. Όμως τουλάχιστον τώρα ξέρεις τι συμβαίνει γύρω σου πριν συμβεί μέσα σου. Τώρα δεν είσαι και τόσο ανυποψίαστος ή ανυποψίαστη. Έτσι δεν είναι;



ΛΟΙΠΑ ΜΕΤΑΙΣΘΗΣΙΟΓΟΝΑ
(Βιβλιογραφία και προτεινόμενα αναγνώσματα)
Dawkins, Richard. The Selfish Gene, New Edition (Oxford University Press, 1989).
Dennett, Daniel C. Consciousness Explained (Little, Brown, 1991).
Brodie, Richard. Virus of the Mind (Integral Press, 1996).
Dalton, Richard. I Am Not My Thoughts: Mastering Your Memes & Turning the Tables on Mental Slavery (Value Life Associates, 2016).


Παρασκευή 6 Οκτωβρίου 2017

Παρακείμενα κείμενα #3: Άθεοι εναντίον ενθέων


Θέλω να πω δυο πράγματα για έναν άτυπο πόλεμο που βλέπω να φουσκώνει μέρα με την ημέρα, μήνα με τον μήνα, χρόνο με τον χρόνο.

Έναν ακήρυχτο πόλεμο στα πληκτρολόγια, στις οθόνες και στα μυαλά σας. Έναν πόλεμο που, αν και δεν έχει όπλα, είναι το ίδιο ηλίθιος με τους υπόλοιπους πολέμους.
 
Μιλάω για την παγκόσμια δικτυακή σύρραξη των απανταχού άθεων με τους αντίστοιχους ένθεους, δηλαδή τους πιστούς. Μια διαμάχη που κρατάει δεκαετίες, και θέριεψε με την έλευση του internet, για το μνημίδιο της Πίστης.

Στην ουσία για αυτό πρόκειται και τίποτε άλλο! Από τη μία έχεις τους ένθεους, οι οποίοι διακρίνονται από την τυφλή πίστη στο δόγμα τους. Είναι αυτοί που το μνημίδιο της Πίστης έχει εγκαθιδρυθεί μέσα τους και τους ελέγχει, προσπαθώντας να αυτοδιατηρηθεί και να μεταδοθεί και σε άλλους.

Από την άλλη έχεις τους άθεους με το μνημίδιο του Σκεπτικισμού, δηλαδή το αντίθετο της Πίστης, όπου η άρνηση έχει τον πρώτο λόγο.

Πριν αρχίσετε να τσιρίζετε στα σχόλια, να πω ότι μιλάω για τον κύριο όγκο αυτών των δύο ομάδων. Αυτό που λέμε «μάζα». Σαφέστατα και υπάρχουν άνθρωποι που έχουν καταλήξει στην αθεΐα μετά από πολύ μελέτη και προσωπική δουλειά, και είναι μια απόλυτα συνειδητή απόφαση. Όπως βεβαίως υπάρχουν και πιστοί που δεν έγιναν πιστοί επειδή γεννήθηκαν σε ένα συγκεκριμένο γεωγραφικό πλάτος ή επειδή τους το «επέβαλαν» υποσυνείδητα από παιδιά, αλλά το διάλεξαν και εκείνοι μετά από πολύ προσωπικό ψάξιμο «μέσα από την ψυχή τους».

Όμως ας μη γελιόμαστε, οι παραπάνω είναι οι εξαιρέσεις που επιβεβαιώνουν τον κανόνα. Η «μάζα» δεν είναι εκεί γιατί το επέλεξε. Είναι εκεί γιατί την ελέγχει το αντίστοιχο μνημίδιο. Πως το ξέρουμε αυτό;

Απλά μπείτε σε κάποιο forum ή ομάδα στο facebook σχετική με πίστη ή αθεΐα. Θα παρατηρήσετε πολλές «αυτόματες» συγκρούσεις, λεκτικά βιαιότατες πολλές φορές, σχετικά με την «αλήθεια» του ενός ή του άλλου. Άνθρωποι που κατά τα άλλα δεν έχουν τίποτα να χωρίσουν σφάζονται για την επικράτηση του μνημιδίου της Πίστης ή τον αφανισμό του.

Όμως παρόλο το (αναγκαίο για να γίνει η δουλειά) μίσος, είμαστε όλοι αδέρφια. Όλοι παρατημένοι, χωρίς να μας ρωτήσουν, σε αυτό τον μικρό πλανήτη και έχουμε μόνο ο ένας τον άλλον. Όλοι ζούμε το μυστήριο της ζωής. Όλοι ψάχνουμε το κρυμμένο, αλήθειες να κατευνάσουν τις βασανισμένες μας ψυχές.

Κατασκευαστικά μιλώντας, είμαστε ίδιοι κι απαράλλακτοι. Στο σώμα, γιατί το μυαλό είναι μια άλλη ιστορία. Εκεί κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός και μοναδικός, μια μοναδική συλλογή μνημιδίων, και έχει διαφορετικές ανάγκες, άρα και εργαλεία.

Η κάθε διαίρεση είναι μόνο στο μυαλό μας. Ο καθένας μας έχει την δικιά του αίσθηση μη-ολοκλήρωσης, την δικιά του αναπηρία, κι ο καθένας μας την αντιμετωπίζει με διαφορετικό τρόπο, όπως νομίζει και μπορεί.

Είναι γελοίο! Αν κάποιος όρθιος στο λεωφορείο χρειαζόταν να κρατηθεί από την χειρολαβή της οροφής, θα τον μισούσες επειδή εσύ κάθεσαι και δεν το χρειάζεσαι; Όχι;! Όχι βέβαια;; Τότε εξήγησε μου γιατί υπάρχει αυτός ο πόλεμος. Ειλικρινά δεν το καταλαβαίνω.

Για αυτό λοιπόν θα πάρω θέση. Θα κάνω μία νέα υπόθεση για να τελειώσουμε με το ανούσιο μια και καλή. Είναι μια αυθαίρετη υπόθεση όπως και οι άλλες δύο: «υπάρχει θεός» και «δεν υπάρχει θεός».

Στα μαθηματικά το λέμε αξίωμα. Είναι κάτι που δεν μπορεί να αποδειχθεί κι απλά το παίρνουμε ως δεδομένο για να αποδείξουμε όλα τα υπόλοιπα θεωρήματα. Οι δύο παραπάνω υποθέσεις είναι ακριβώς αυτό, αξιώματα. Δεν μπορείς να αποδείξεις ούτε ότι υπάρχει θεός, ούτε ότι δεν υπάρχει. Το δέχεσαι και άρα διαλέγεις πλευρά.

Θα σου προσφέρω μία τρίτη επιλογή. Ένα ακόμα αξίωμα με βοηθό την κβαντική φυσική. Μην ανησυχείς, είναι το ίδιο αυθαίρετη με τις άλλες δύο. 

Θα επιτείνω την αγωνία και δεν θα σου πω αμέσως. Αντί αυτού θα σου μιλήσω για τον πατέρα της κβαντομηχανικής, τον αυστριακό φυσικό Erwin Schrödinger (1887-1961) και την περίφημη γάτα του, την διασημότερη γάτα στον κόσμο. 

Η γάτα το Schrödinger είναι ένα νοητικό πείραμα, μία παραβολή αν θέλεις, σχετικά με την εφαρμογή της κβαντικής φυσικής σε καθημερινά αντικείμενα. Επειδή βαριέμαι να το ξαναγράψω, παραθέτω ένα απόσπασμα από την… βιογραφία μου, τις «απίστευτες περιπέτειες του κυρίου Μανιτάρη Κάπα» περί του θέματος:

(...)  Θυμάσαι εκείνον τον πώς-τον-λένε καθηγητή κβαντικής φυσικής που είχες στο λύκειο; Η ιστορία με τη γάτα μέσα στο κουτί είναι από τα λίγα πράγματα που σου έκαναν εντύπωση και θυμάσαι από εκείνο το, κατά τα άλλα, βαρετό μάθημα…» είπε ο χτυποκάρδιος που είχε φυσική πρόσβαση στις αναμνήσεις του Μανιτάρη.
    Φυσικά και θυμόταν την ιστορία. Παίρνεις ένα υποθετικό κουτί και κλείνεις μέσα του μία υποθετική γάτα, η οποία σε δύο ημέρες έχει ακριβώς 50% πιθανότητες να επιβιώσει. Τη στιγμή ακριβώς (και μόνο) που κοιτάζεις μέσα, η γάτα είναι ταυτόχρονα και ζωντανή και νεκρή!
    Ο Μανιτάρης πάντα πίστευε ότι αυτό ήταν μια μεταφορά για να τους δείξει τι συμβαίνει με τα υποατομικά σωματίδια. Γι’ αυτά όλες οι πιθανότητες συνυπάρχουν και είναι ο παρατηρητής που τα «εξαναγκάζει» να οριστικοποιήσουν την κατάστασή τους. Όμως μέχρι σήμερα, δεν είχε ιδέα ότι αυτό το «άνοιγμα του κουτιού» γίνονταν σε κάθε του πράξη. Η διάνοια που επηρεάζει το σύμπαν «κλειδώνοντάς» το στη δική της διάσταση (...)

Το αδιανόητο που προσπαθεί να μας πει ο δόκτωρ Erwin είναι ότι τα γεγονότα γύρω μας, παρόλο που φαίνονται τετελεσμένα, δεν είναι! Είμαστε εμείς, οι «παρατηρητές», που καθορίζουμε την τελική τους έκβαση. Πάρτε ένα λεπτό να το σκεφτείτε αυτό και πάμε παρακάτω.

Που ήμασταν; Σωστά, στο τρίτο αξίωμα που σας υποσχέθηκα. Λοιπόν αν αλλάξουμε την γατούλα του δόκτορος Erwin με κάτι άλλο (δώστε μου ένα ρούλο από τύμπανα παρακαλώ), ο θεός είναι ένα κβαντικό φαινόμενο, που σημαίνει ότι υπάρχει και ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ δεν υπάρχει, ανάλογα με το ποιος ή το πότε τον παρατηρεί!

(Για τους πιο ψαγμένους να πω ότι ο θεός είναι άυλος, κάτι που αποδέχονται και τα δύο στρατόπεδα, και άρα η κυματοσυνάρτηση του δεν καταρρέει αναγκαστικά με την πρώτη παρατήρηση. Έτσι παραμένει σε κβαντική κατάσταση αιώνια. Αν και δεν είμαι ειδικός στην κβαντομηχανική και την χρησιμοποιώ κυρίως ως φιλοσοφικό εργαλείο, το αφήνω εδώ να υπάρχει.)

Εντάξει, ησυχάσατε τώρα; Έχετε και οι δύο δίκιο!

Αν είσαι πιστός να είσαι σίγουρος (που είσαι δηλαδή) ότι ο θεός υπάρχει. Καλό βέβαια θα είναι αυτή η σιγουριά να μην επεκτείνεται στις προθέσεις της οργανωμένης θρησκείας ή την οποιαδήποτε πνευματική ή ψυχική ανωτερότητα των κληρικών, οι οποίοι είναι κι αυτοί άνθρωποι σαν όλους με τα ίδια ελαττώματα και μικροψυχίες.

Σκέψου λίγο. Μήπως τους δίνεις υπερβολική εξουσία στη ζωή σου ή υπερβολική επιρροή στην πνευματική σου καθοδήγηση; Αν είπες ναι, τότε ο «θεός» είναι απλά το μέσον για να σε ελέγξουν ψυχή τε και σώματι. Έχεις χάσει το νόημα του θεού φίλε μου.

Από την άλλη ο θεός δεν υπάρχει αν είσαι άθεος και δεν περίμενες εμένα να σου το πω. Όμως το να προπαγανδίζεις την ιδέα με τόσο άκομψους τρόπους σαν κι αυτούς που διαβάζω στις διάφορες «διαμάχες» στο δίκτυο, σε κάνει απλώς έναν ακόμα σταυροφόρο μίας ακόμα «θρησκείας».

Σκέψου λίγο. Αυτό είναι πραγματικά που θέλεις; Αν είπες ναι, ίσως πρέπει να αναθεωρήσεις τους λόγους που αυτοπροσδιορίζεσαι ως άθεος. Έχεις χάσει το νόημα της αθεΐας φίλε μου.

Τα είπα και ξελάφρωσα. Σταματήστε να τσακώνεστε και κοιτάξτε να δείτε σε τι μπορείτε να ωφεληθείτε ο ένας από τον άλλον. Όταν έχεις ανοιχτό μυαλό πάντα κερδίζεις.

Από τη μία η πίστη «κινεί βουνά», δίνει τρομαχτικό σθένος στους ανθρώπους και δημιουργεί «θαύματα» από μόνη της. Από την άλλη η λογική διαχωρίζει το μεταφυσικό, ή εν πάση περιπτώσει το πεδίο έρευνας, από τον τσαρλατανισμό και την χειραγώγηση.

Είμαστε εδώ ως ανθρωπότητα διότι διαθέτουμε και τα δύο, οπότε και τα δύο πρέπει να σεβαστούμε. Την επόμενη φορά που θα αισθανθείτε την ανάγκη για μια τέτοια φιλονικία, πιάστε κουβέντα για κάποιο άλλο θέμα με τον «αντίπαλο». Αν μετριάσετε για λίγο και οι δύο τον εγωισμό σας, θα δείτε ότι δεν έχετε τελικά και τόσο τραγικές διαφορές.

Η ζωή είναι πολύ μικρή για να φερόμαστε σαν… εχμ… παιδιά. Μονιάστε ή έστω αφήστε τους άλλους στην ησυχία τους. Για εσάς τους δύο εκεί πίσω μιλάω! Καθίστε κάτω και δώστε τα χέρια!

Ή μάλλον δώστε όλοι τα χέρια.

Νιώθετε τη δύναμη;

Τετάρτη 6 Σεπτεμβρίου 2017

Πώς να χακάρεις ένα μυαλό #14: Ακόμα περισσότερος Φόβος




 Αν περάσεις κάτω από μια ανοιχτή σκάλα, κάτι κακό θα σου συμβεί.

Το ίδιο και αν δεις μαύρη γάτα το πρωί, αν σπάσεις ένα καθρέφτη, αν ανοίξεις μαύρη ομπρέλα μέσα στο σπίτι ή αν δεν «χτυπήσεις ξύλο» σε περίπτωση που ακούσεις για κάποια ασθένεια, θάνατο ή άλλη συμφορά.

Οι πιο λογικοί από εσάς μπορεί να χαμογελάσουν διαβάζοντας τα παραπάνω, αυτό όμως δεν μειώνει τη μεταδοτικότητά τους. Βλέπεις οι προλήψεις δεν είναι τίποτα παραπάνω από φοβικά μνημίδια που άντεξαν στο πέρασμα του χρόνου, και αρά είναι πολύ ισχυρά ακόμα και στο «πολιτισμένο» σήμερα.
 
Όσο κι αν προσπαθήσεις να αναλύσεις ή να εκλογικεύσεις μια τέτοια κατάσταση σε έναν προληπτικό, δεν θα καταφέρεις και πολλά, παρόλα τα επιχειρήματά σου. «Στου κουφού την πόρτα, όσο θέλεις βρόντα», αφού οι προλήψεις δεν βασίζονται ούτε στην αλήθεια τους, ούτε στην πρακτικότητά τους στη ζωή μας. Είναι εδώ (και θα είναι) γιατί βασίζονται σε επιτυχημένα μνημίδια, δοκιμασμένα στις κακουχίες του χρόνου, και επιβίωσαν. Ο Φόβος είναι πιο δυνατός από την λογική επιχειρηματολογία, τουλάχιστον σε πρώτη φάση.

Φωτογραφία: gnusi
Κατά τα άλλα, υπάρχουν αρκετοί που αναρωτιούνται γιατί δεν υπάρχουν «καλές» ειδήσεις. Γιατί τα δελτία ειδήσεων είναι γεμάτα συμφορές και δυστυχία, και γιατί τα ειδησεογραφικά site κινούνται από τη μίζερη όψη των χειρότερων ειδήσεων μέχρι την φοβική μπουρδολογία.

Η απάντηση είναι απλούστατη. Καμιά «καλή» είδηση δεν μπορεί να ανταγωνιστεί σε μεταδοτικότητα μια συμφορά ή έναν τρομαχτικό αστικό μύθο γεμάτο γαργαλιστικά φοβικά μνημίδια. Είναι ο ίδιος μηχανισμός που χρησιμοποιούν διάφορες «περίεργες» ειδήσεις που ξεπετάγονται από το πουθενά, τα hoaxes (δικτυακές απάτες) και τα click-baits («ψάρεμα» κλικ). Ανυπόστατες βλακείες που όμως κλικάρεις, γιατί σου πατούν το κουμπί του Φόβου.

Αυτός είναι ο συνδετικός κρίκος. Οι προλήψεις και οι δυσάρεστες ειδήσεις, οι μύθοι και οι θρύλοι, πολλές προφορικές παραδόσεις, πιο πρόσφατα τα παραπάνω hoaxes και click-baits, καθώς και διάφορες άλλες μπούρδες που καταλαμβάνουν το δίκτυο εν μία νυκτί, είναι πακτωμένα με πρωταρχικά και δευτερογενή μνημίδια, καθώς και με το μνημίδιο χαμηλό ρίσκο, υψηλή ανταμοιβή.

Φωτογραφία: PixelKitties
Το εν λόγω (επιτυχημένο) μνημίδιο είναι μαζί μας γιατί, όπως εύκολα μπορείς να καταλάβεις, βοήθησε πολύ τους πρώτους ανθρώπους να επιβιώσουν και να αναπαραχθούν. Όσοι το είχαν μπορούσαν να διακρίνουν πολύ πιο εύκολα μια ευκαιρία, π.χ. για ζευγάρωμα, φαγητό, στέγη ή οτιδήποτε άλλο, ειδικά όταν αυτή είχε χαμηλό ρίσκο για την ζωή τους ή τα κεκτημένα τους. Προφανώς, αυτοί οι άνθρωποι είχαν εξελικτικό πλεονέκτημα έναντι εκείνων που ρίσκαραν απερίσκεπτα για μικρότερες ανταμοιβές, και είναι αυτοί που τελικά επιβίωσαν.

Το μνημίδιο χαμηλό ρίσκο, υψηλή ανταμοιβή όχι μόνο είναι μαζί μας σήμερα, αλλά είναι και πολύ δημοφιλές. Αυτό μπορείς να το διαπιστώσεις από όλα τα τυχερά παιχνίδια (που είναι κυριολεκτικά βασισμένα επάνω του), αλλά και από τις διαφημίσεις, το telemarketing, τις εκπτώσεις, τις διάφορες «προσφορές», κλπ.

Επανέρχομαι. Υπάρχει κάτι που διαχωρίζει τους αστικούς μύθους, τις προλήψεις και τους θρύλους από τα hoaxes και click-baits. Από τους αστικούς μύθους επιβίωσαν αυτοί που είχαν τον σωστό συνδυασμό πρωταρχικών, δευτερογενών και φοβικών μνημιδίων. Όμως τα click-baits και τα hoaxes είναι φτιαγμένα για να είναι μεταδοτικά. Είναι σχεδιασμένα για αυτό και για αυτό είναι τόσο δυνατά, συνεχίζουν να υπάρχουν και είναι πολύ δύσκολο να μην τους δώσεις (τουλάχιστον) σημασία.

Φτάνει τόσο η θεωρία, ας δούμε μερικά πρακτικά παραδείγματα. Σου βάζω τα αντίστοιχα μνημίδια σε αγκύλες για να καταλάβεις τι γίνεται και το πώς προσπαθούν να σε τραβήξουν από τη μύτη.

Ιστορία 1η (click-bait):

Ο μικρός Χ έχει την Ψ ανίατη ασθένεια [κρίση] και σαν τελευταία επιθυμία θέλει να κάνει το Ζ πράγμα [αποστολή] και να ξεχωρίσει σε αυτό [διάκριση]. Βοηθείστε τον [βοήθεια σε παιδιά] απλά κάνοντας like [χαμηλό ρίσκο, υψηλή ανταμοιβή].
Screenshot από το Messenger
(κλικ για να διαβάσεις τον διάλογο)

Ιστορία 2η (chain-mail):

Ο άγιος Χ [πίστη] που γιατρεύει τις αρρώστιες και φέρνει τύχη [φροντίδα] υπαγόρευσε αυτό το mail σε κάποιον ιεραπόστολο και τώρα εσύ πρέπει να το στείλεις σε 10 άτομα [αποστολή], αλλιώς θα σου συμβεί κάτι πολύ κακό [κίνδυνος]. Αν όμως το στείλεις, σε περιμένει τύχη και ευτυχία [διάκριση και χαμηλό ρίσκο, υψηλή ανταμοιβή].

Ιστορία 3η (hoax):

Το Χ φαγητό [Φαγητό] περιέχει την Ψ επικίνδυνη ουσία [κίνδυνός]. Κοινοποίησε και ενημέρωσε τον κόσμο [αποστολή] και μην το δίνεις ειδικά σε παιδιά [βοήθεια προς τα παιδιά].

Ιστορία 4η (αστικός μύθος):

Ένας ταξιτζής παίρνει σε μια κούρσα δύο πανέμορφες γυναίκες [Σεξ], οι οποίες του προτείνουν τρίο [χαμηλό ρίσκο, υψηλή ανταμοιβή]. Το πρωί βρίσκει γραμμένο με κραγιόν στον καθρέφτη του ξενοδοχείου: «Καλώς ορίσατε στον κόσμο του Χ αφροδίσιου» [κρίση].

Θα μπορούσα να γράφω για ώρες, αλλά νομίζω έχεις πιάσει το νόημα. Τόσο που μπορείς πλέον να αποδομήσεις όλα όσα σε βομβαρδίζουν με σχετική ευκολία, εφόσον βέβαια μπορείς να κρατήσεις την ψυχραιμία και λογική σου. Θα χαρώ να διαβάσω τις δικές σου παρατηρήσεις, από τις περιηγήσεις σου στον κόσμο του διαδικτύου, στα σχόλια.

Φωτογραφία: MarinStefan
Ας περάσουμε τώρα στις προλήψεις. Στον πυρήνα τους βρίσκεται το μνημίδιο της ασφάλειας και του χαμηλού ρίσκου, υψηλής ανταμοιβής. Σε μικρό βαθμό δεν αποτελούν ιδιαίτερο πρόβλημα, εκτός κι αν αρχίσουν να ελέγχουν τη ζωή σου. Όχι, ο σπασμένος καθρέφτης δεν ευθύνεται για την ατυχία σου, εκτός κι αν το πιστέψεις τόσο, που η αυθυποβολή αναλάβει τα υπόλοιπα.

Οι προλήψεις ξεκινούν συχνά ως αστείο, φάρσα ή απλά από την παρατήρηση μιας σειράς γεγονότων. Αυτό όμως δεν έχει και τόσο σημασία, όσο το γιατί διασπείρονται. Όπως σου είπα και πιο πάνω, έχουν ό,τι χρειάζεται ένα μνημίδιο για να είναι επιτυχημένο: το συστατικό της ασφάλειας που πατάει το κουμπί μας.

Στον κόσμο των μνημιδίων, η προσοχή μας είναι το πιο πολύτιμο αγαθό. Εκεί που δίνουμε σημασία θα προσβληθούμε και με αυτό προσβάλουμε. Ανάμεσα στα χρήσιμα πράγματα που θα μάθουμε και θα μεταδώσουμε, υπάρχουν και διανοητικοί ιοί. Ιοί του πνεύματος που επηρεάζουν τη συμπεριφορά μας και μας προτρέπουν να τους μεταδώσουμε και να συνεχίσουμε τη μόλυνση. Πολλά από αυτά που συζητήσαμε πιο πάνω είναι ακριβώς αυτό.

Σκέψου πως ξεκινάει. Πριν από λίγο καιρό, ένας φερόμενος ως μοναχός έδειξε το μόριο του σε μια κοπέλα σε αστικό της Θεσσαλονίκης. Δεν θα μου έκανε εντύπωση αν σε 20 χρόνια από τώρα, θεωρείται γρουσουζιά να κάτσεις δίπλα σε ιερέα σε λεωφορείο. Έχει όλες τις προδιαγραφές: Σεξ, κίνδυνο και ασφάλεια. Αν θες καλή σεξουαλική ζωή, μην κάθεσαι δίπλα στον παπά!

Όπως σου εξήγησα σε προηγούμενο άρθρο, ο γενετικός μηχανισμός του Φόβου μας υπηρέτησε καλά στο παρελθόν, όμως τώρα έχει ανοίξει την κερκόπορτα για τις προλήψεις και τα υπόλοιπα φοβικά μνημίδια που συζητήσαμε. Αυτό ενέχει έναν και μόνο κίνδυνο. Να κάνουμε κακές επιλογές εξαιτίας του Φόβου. Γιατί όταν ο Φόβος έχει μεγαλύτερο βάρος από όσο χρειάζεται, τότε χάνουμε την μία ευκαιρία μετά την άλλη από τον φόβο της αποτυχίας, της απώλειας ή της συντριβής.

Είναι ένστικτο που δεν εξαντλείται μόνο στις προλήψεις και τα hoaxes. Οι άνθρωποι φοβούνται την απογοήτευση, την αποτυχία επίτευξης στόχου, την απόρριψη και πολλά άλλα. Φοβούνται πολύ. Όμως οι μηχανισμοί που πυροδοτούν τον Φόβο μορφοποιήθηκαν όταν ο κόσμος ήταν γεμάτος κινδύνους. Σήμερα δεν είναι. Ξεπέρασέ τον.

Τώρα θα μου πεις «πώς να το κάνω αυτό ρε Μανιτάρη;» και θα έχεις και δίκιο. Το να χακάρεις τα ένστικτά σου προς όφελός σου δεν είναι και το πιο εύκολο πράγμα στον κόσμο, είναι όμως απόλυτα εφικτό. Η απάντηση βρίσκεται στη λογική σου. Χρειάζεται να εκπαιδεύσεις τον εαυτό σου ώστε να αντιδράς λογικά αντί ενστικτωδώς. Ορίστε ένα εργαλείο για να το καταφέρεις αυτό, ένα μεταισθησιογόνο θεραπείας.

Κάθε φορά που θα σε καταλαμβάνει ένας φόβος, ρώτα τον εαυτό σου: «Είναι φυσικός κίνδυνος ή όχι; Κινδυνεύω άμεσα;» Αν η απάντηση είναι όχι, άσε τον φόβο στην άκρη και ρώτα πάλι: «Ποιος είναι ο σκοπός μου σε αυτή την κατάσταση;»

Φωτογραφία: arya-dwipangga
Αυτά θα «κλειδώσουν» το μυαλό σου σε μια συνειδητή απόφαση σχετική με τον στόχο σου στην περίσταση, από το να αρχίσεις να τρέχεις προς την αντίθετη κατεύθυνση εξαιτίας του Φόβου. Με τον καιρό, το παραπάνω μνημίδιο στρατηγικής θα εγκατασταθεί μέσα σου και θα σου βγαίνει φυσικά, καθώς θα έχεις  προγραμματίσει τον εαυτό σου με ένα υποσυνείδητο μοτίβο σκέψης.

Η γενετική εξέλιξη μας δημιούργησε την τάση να δίνουμε προσοχή σε συγκεκριμένα μνημίδια. Λέω τάση, όχι υποχρέωση. Το απίστευτα εξελιγμένο ανθρώπινο μυαλό μας δίνει την δυνατότητα να υπερβούμε συνειδητά τον γενετικό μας προγραμματισμό και να αναπρογραμματίσουμε τον εαυτό μας, ώστε να δίνουμε υποσυνείδητη σημασία σε πράγματα που έχουν αξία για εμάς.

Βλέπεις αυτή είναι και η ουσιαστική μας διαφορά από το υπόλοιπο ζωικό βασίλειο. Τα ζώα δεν νοιάζονται για όλα αυτά. Το μόνο που έχει αξία για εκείνα είναι να εξυπηρετήσουν τα γονίδιά τους και να επιβιώσουν. Άμα βαριέσαι να μπεις στον κόπο, μπορείς κι εσύ να το κάνεις αυτό.

Είναι μια λύση, να ζήσεις μια ζωή αφιερωμένη στα γονίδια και την εύκολη επιβίωση. Αν αυτό είναι που ζητάς, εύκολο! Κάνε όσο πιο πολλά παιδιά μπορείς, ακόμα και με τον πρώτο τυχόντα ή τυχούσα. Αποστολή εξετελέσθη.

Οι υπόλοιποι συνεχίστε να διαβάζετε. Σήμερα τελειώσαμε και με το κουμπί του Φόβου. Τελειώσαμε με τον άνθρωπο-σκιά και τους συμβολισμούς του. Διαβάζοντας τις απίστευτες περιπέτειές μου, θα ξέρετε ότι η καταστροφική του δύναμη περνάει πρώτα από το χέρι μας, και αυτό είναι το μοναδικό spoiler που σας κάνω.

Την επόμενη φορά θα δούμε πως προγραμματιζόμαστε και το κυριότερο, πως μας προγραμματίζουν. Στο μεταξύ, μην φοβάστε τίποτα που δεν χρειάζεται. Εντάξει;






 ΛΟΙΠΑ ΜΕΤΑΙΣΘΗΣΙΟΓΟΝΑ
(Βιβλιογραφία και προτεινόμενα αναγνώσματα)
Rushkoff, Douglas. Media Virus! (Ballantine Books, 1994).
Brodie, Richard. Virus of The Mind (Integral Press, 1996).
Lynch, Aaron. Thought Contagion: How Belief Spreads Through Society (Basic Books, 1996).