Τρίτη 30 Μαΐου 2017

Πως να χακάρεις ένα μυαλό #11: Το τέλος της ψηφιακής αθωότητας



Λέω να πιάσω την σφεντόνα μου, και να την στρέψω και πάλι προς αυτόν το γίγαντα που ποδοπατά την ομορφιά του έρωτα.

Έχω ανοιχτούς λογαριασμούς με τη λάμια, τον κυβερνοδαίμονα που έχει εγκατασταθεί στο ιστορικό του browser σου, στην κρεβατοκάμαρα και στο μυαλό σου.

Στις «απίστευτες περιπέτειές» μου, σου σύστησα τη Λίλη. Η Λίλη είναι ένας βρικόλακας σεξουαλικής ενέργειας και βεβαίως μια μεταφορά για το εικονικό σεξ. Το πάντρεμα δηλαδή της πορνογραφίας με την τεχνολογία, ώστε να δημιουργηθεί αυτό το ψηφιακό ναρκωτικό, που, όπως είδες και στο προηγούμενο άρθρο, έχει την ίδια επίδραση στον εγκέφαλο με αυτή των κανονικών ναρκωτικών. Σήμερα θα δούμε τι ακριβώς κάνει η λάμια και η εθιστική της αγκαλιά στον τρόπο που βλέπεις τον κόσμο και σε αυτούς που αγαπάς.

Καταρχήν, η κυριότερη διαφορά του εικονικού σεξ από τα ναρκωτικά, είναι ότι για να το αναζητήσεις δεν χρειάζεται να τρέχεις σε σκοτεινά σοκάκια και κακόφημες συνοικίες. Δεν χρειάζεσαι dealer και ο αστυνομικός της γειτονιάς δεν μπορεί να σου κάνει τίποτα, σε περίπτωση που βρει γυμνά στο κινητό σου. Η λάμια είναι πλέον μέσα στο σπίτι μας και μάλιστα δωρεάν, τουλάχιστον όσον αφορά τα χρήματα, γιατί όπως θα διαπιστώσεις και παρακάτω, μόνο δωρεάν δεν είναι.

Αν και η πορνογραφία είναι μια αρχαία μορφή τέχνης με δείγματα ακόμα και σε τοιχογραφίες σπηλαίων, αρχαίους ελληνικούς αμφορείς ή αναπαραστάσεις του Kama Sutra, είναι πολύ πρόσφατο το πάντρεμά της με την τεχνολογία, ώστε να κατασκευαστεί το ναρκωτικό του εικονικού σεξ.

Φωτογραφία: redbankmick
Όλο ξεκίνησαν το 1953, όταν ο Hugh Heffner εξέδωσε το πρώτο Playboy. Μέχρι τότε το πορνό θεωρούνταν ανήθικο και «του υποκόσμου», όμως ο δαιμόνιος εκδότης πάκτωσε το περιοδικό με αξιοσέβαστα άρθρα έγκυρων συντακτών. Σιγά-σιγά η εικόνα άλλαξε. Πολύ σύντομα το γυμνό ήταν μια απόλαυση μεταξύ κυρίων, κάτι σαν τα πούρα ή το πόκερ.

Τριάντα χρόνια αργότερα λανσάρεται στην αγορά το VCR, το γνωστό σε όλους μας βίντεο. Πλέον ο καθένας μπορούσε να έχει πρόσβαση στο πορνό, απλώς με μια επίσκεψη στο βιντεοκλάμπ της γειτονιάς του. Η μαγική βιντεοκασέτα το έκανε προσιτό με ελάχιστο κόπο και κόστος. Ύστερα ήρθε το internet.

Από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, που το διαδίκτυο εγκαταστάθηκε στις ζωές μας, υπήρξε μια τρομακτική έκρηξη στην πορνοβιομηχανία. Πλέον το εικονικό σεξ ήταν δωρεάν και άμεσα προσβάσιμο. Μια στατιστική ανάλυση που αφορούσε porn sites από το 1998 έως το 2007 έδειξε αύξηση 1800%! Το 2004 δε, η επισκεψιμότητα των porn sites ήταν τριπλάσια από την επισκεψιμότητα του Google, του Yahoo και του MSN μαζί!

Αυτά όσον αφορά την αύξησή του. Όσον αφορά την ακρότητά του τώρα, μια ματιά σε υλικό πορνό των προηγούμενων δεκαετιών αρκεί για να σου δείξει που βρίσκεται το πράγμα και που ενδεχομένως θα πάει.

30 χρόνια πριν το σκληροπυρηνικό και ΧΧΧ πορνό ήταν η απλή απεικόνιση μιας συνουσίας. Σήμερα το hardcore porn περιλαμβάνει τον σαδομαζοχισμό, τον εξευτελισμό, το μίσος και την ωμή βία. Όσο για το χθεσινό hardcore είναι απλώς το softcore του σήμερα, την ίδια ώρα που το χθεσινό softcore έχει περάσει μεγαλόπρεπα σε όλα τα ΜΜΕ, όπως τηλεόραση, βιντεοκλίπ, σαπουνόπερες και διαφημίσεις.

Η τεχνολογία έχει κάνει άλματα τις τελευταίες δεκαετίες. Πλέον έχεις ασύρματο internet υψηλής ταχύτητας όπου κι αν το ζητήσεις, οποιαδήποτε ώρα, στην παλάμη σου και στο κινητό σου. Πλέον δεν χρειάζεται να πας καν στο βιντεοκλάμπ για να νοικιάσεις την «πονηρή» βιντεοκασέτα. Αρκεί να ανοίξεις τον υπολογιστή σου και σε μερικά κλικ το φιξάκι σου είναι έτοιμο, δωρεάν, εθιστικό και βρώμικο, έτοιμο για την προσωρινή σου ανακούφιση.

Εδώ ξεκινούν τα προβλήματα. Καταρχήν, το εικονικό σεξ δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Όπου υπάρχουν βιομηχανίες όπου «τα λεφτά είναι πολλά», υπάρχουν και προϊόντα που προωθούνται στο κοινό με εξωπραγματικές προσδοκίες. Το πορνό, με έναν παγκόσμιο τζίρο της τάξεως των 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων (!), δεν διαφέρει.

Στην πραγματικότητα, η μέση καταναλώτρια γιαουρτιού δεν έχει και μεγάλη σχέση με το καλλίγραμμο μοντέλο που το διαφημίζει, ούτε ο μέσος όρος των αντρών που ξυρίζονται έχουν μεγάλη σχέση με τα αρρενωπά μοντέλα που χαϊδεύουν τα μάγουλά τους στον καθρέφτη. Στην πραγματικότητα, ο μέσος χρήστης πορνό δεν έχει σχέση με τους γυμνασμένους επιβήτορες και τις σιλικονάτες πορνοστάρ. Ούτε βέβαια οι σύντροφοί του.

Δυστυχώς, στην ζωή υπάρχουν αληθινοί άνθρωποι κι αληθινός έρωτας. Αν δεν με πιστεύεις, υπάρχουν και μελέτες να το υποστηρίξουν! Η πιο πρόσφατη έρευνα δείχνει ότι οι χρόνιοι χρήστες νιώθουν λιγότερο ερωτευμένοι με τον σύντροφό τους, ενώ γίνονται πιο επικριτικοί προς αυτόν ή αυτή, είτε πρόκειται για την εμφάνιση, την σεξουαλική περιέργεια, την επίδοση ή την προσέγγισή τους.

Αυτό σημαίνει ότι όσο περισσότερο βλέπεις, τόσο λιγότερο θα σε ικανοποιεί η σχέση σου, λόγω της πλύσης εγκεφάλου που δέχεσαι για το πώς είναι οι σχέσεις και το πώς συμπεριφέρονται οι «άνθρωποι».

Φωτογραφία: BdsmMaster
Κατά τα άλλα η βία, σεξουαλική ή όχι, είναι τόσο κοινή που τελικά συνδέεται με την ηδονή. Οι χρήστες «μαθαίνουν» ότι οι άλλοι είναι μόνο σεξουαλικά αντικείμενα, μιας και οτιδήποτε γίνεται στην οθόνη, ανεξαρτήτως πόνου ή επικινδυνότητας, προκαλεί ευχαρίστηση στους ηθοποιούς, και άρα μάλλον θα προκαλεί το ίδιο σε όλους.

Υποσυνείδητα μεν, αλλά τελικά αυτό «βλέπουν» οι χρήστες. Μια έρευνα που πραγματοποιήθηκε μεταξύ ποινικών κρατουμένων έδειξε ότι όσοι παρακολουθούσαν πορνό ήταν 6 φορές πιο πιθανό να είναι βιαστές, από αυτούς που δεν παρακολουθούσαν.

Ένα άλλο πείραμα αφορούσε τρεις ομάδες ατόμων, αυτούς που έβλεπαν λίγο, αυτούς που έκαναν μεσαία χρήση και αυτούς που έβλεπαν πολύ. Μάντεψε ποια ομάδα έβλεπε τις γυναίκες κατώτερες και υποτακτικές…

Βέβαια στην σύγχρονη κοινωνία, οι γυναίκες μεγαλώνουν με τις αξίες της ισότητας και του αμοιβαίου σεβασμού, οπότε αν είσαι χρόνιος χρήστης και εξαιτίας αυτού την έχεις δει «πιο πάνω» και νταής, καλή τύχη με τα φλερτ σου.

Σοβαρά τώρα, όπως δείχνουν τα στοιχεία, οι χρόνιοι χρήστες δυσκολεύονται να αγαπήσουν, καταλήγουν κυνικοί ως προς τον έρωτα, δείχνουν σημαντικά λιγότερη εμπιστοσύνη στους συντρόφους τους, ενώ θεωρούν τον γάμο «περιοριστικό». Στο 62% των διαζυγίων στις Ηνωμένες Πολιτείες το 2002, είχε κάποια εμπλοκή το εικονικό σεξ. Πως σου φαίνεται αυτό;

Να το δούμε και από την πλευρά των συντρόφων του χρήστη; Τα ταίρια του νιώθουν ότι δεν μπορούν να ανταγωνιστούν, δεν μπορούν καν να ισοφαρίσουν την τελειότητα πίσω από την οθόνη. Αυτό είναι ένα πλήγμα στην αυτοεκτίμησή τους, που τα οδηγεί σε αίσθημα ανεπάρκειας, νευρικότητα, ακόμα και κατάθλιψη.

Το σύγχρονο πορνό σου αφαιρεί την ικανότητα να προσφέρεις ειλικρινή, μη-εγωιστική αγάπη και στο τέλος, έχοντας καταστρέψει συναισθηματικά όσους λες ότι νοιάζεσαι, καταλήγεις μόνος ή μόνη με μία οθόνη.

Φωτογραφία: KENNYSALAZAR
Το 1950, οι Dr Tinbergen και Dr Markus έκαναν ένα πείραμα. Πήραν ένα συγκεκριμένο είδος πεταλούδων και, αφού μελέτησαν τα μοτίβα και τα χρώματα στα φτερά των θηλυκών, έφτιαξαν τα δικά τους «θηλυκά» από χαρτόνι. 

Εκεί ζωγράφισαν παρόμοια μοτίβα και χρώματα, αλλά πολλές φορές πιο εντυπωσιακά και όμορφα, με έντονες αποχρώσεις που δεν θα βρεις ποτέ στη Φύση. Και προς έκπληξή τους, οι πεταλούδοι το έχαψαν.

Οι αρσενικές πεταλούδες μαγνητίζονταν από τις χαρτονένιες, παρόλο που υπήρχαν αρκετές θηλυκές στη γυάλα μαζί τους. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει με το εικονικό σεξ.

Πίσω από την οθόνη, η εξωτερική εμφάνιση είναι πολλές φορές βελτιστοποιημένη, το ίδιο και το πώς και το γιατί συμβαίνει η ερωτική πράξη. Όμοιοι με τους πεταλούδους του πειράματος, οι χρήστες αποζητούν το ψεύτικο γιατί δίπλα του το αληθινό φαίνεται λίγο.

Στον κόσμο των πορνοστάρ υπάρχει πλαστική χειρουργική, μακιγιάζ, Photoshop, φωτισμός και σκηνοθεσία, ενώ κανείς δεν γερνάει ποτέ, ούτε χάνει την φόρμα του ή την διάθεσή του. Μετά από λίγο καιρό, η υποσυνείδητη σύγκριση είναι αναπόφευκτη. Ο χρήστης χάνει την αυτοεκτίμησή του και την εκτίμηση προς τον ή την σύντροφό του.

Γιατί στον κόσμο του εικονικού σεξ, αξίζεις όσο δείχνεις. Το εσωτερικό δεν έχει καμία σημασία. Το σώμα είναι απλώς ένα εργαλείο για σεξ και τίποτα παραπάνω, ενώ οι γυναίκες είναι απλά σεξουαλικά αντικείμενα.

Όμως αυτό που βλέπεις σε 5 λεπτά, μπορεί να έχει γυριστεί σε διάστημα 3 ημερών, με ένα πλήθος τεχνικών από μακιγιέρ και γιατρούς μέχρι φωτιστές και διευθυντές φωτογραφίας. Όσο για τις πρωταγωνίστριες είναι πάντα πρόθυμες και ανοιχτές σε ότι πει ο άντρας, ενώ ακόμα κι όταν υποκύπτουν διά της βίας και του εξευτελισμού, δείχνουν να το απολαμβάνουν ιδιαίτερα. Αυτή είναι η εικόνα που περνάει.

Στο εικονικό σεξ επικρατεί η κυριαρχία, ο μη-σεβασμός του άλλου, η κακομεταχείριση και η (πολλές φορές μη-συναινετική) κακοποίηση. Επικρατεί βία και συναισθηματική απομάκρυνση. Αυτά μαθαίνει ο χρήστης.

Όμως οι δυνατές και επιτυχημένες σχέσεις σήμερα βασίζονται στην ισότητα, την ειλικρίνεια, τον σεβασμό και την αγάπη. Σε μία τέτοια σχέση, το σεξ είναι μέρος της και εξελίσσεται μαζί της. Είσαι με τον άλλον επειδή θέλεις να είσαι μαζί του και όχι μόνο για το κρεβάτι.

Από την άλλη στο εικονικό σεξ, συνηθίζεις να το καταναλώνεις μόνος ή μόνη σε σκοτεινά δωμάτια, καθώς εθίζεσαι στο να βλέπεις άλλους να το κάνουν, μονίμως ψάχνοντας το νέο και το σοκαριστικό.

Για αυτό είναι πολύ δύσκολο αυτοί οι άνθρωποι να κάνουν και να διατηρήσουν μια σχέση. Όπως και οι πεταλούδες, είναι προσηλωμένοι στην ψεύτικη (αλλά ενισχυμένη) αναπαράσταση της πραγματικότητας. Η «πραγματικότητα» μέσα στο μυαλό τους δεν είναι παρά μια προσομοίωση.

Φωτογραφία: ORIGINPC
Οπότε και το αληθινό σεξ σταματάει όλο και περισσότερο να είναι τόσο καλό. Τα μονοπάτια της πρωτεΐνης DeltaFosB στον εγκέφαλο, που το συνέδεαν με την ηδονή, αρχίζουν να εξαφανίζονται, σαν ένα μονοπάτι που δεν το περπατάει κανείς και με τον καιρό χορταριάζει.

30 χρόνια πριν, η στυτική δυσλειτουργία ήταν ένα πρόβλημα που μπορεί να αντιμετώπιζαν άντρες μεγαλύτεροι από 45 χρονών, αφού το σώμα ωριμάζει και οι αρτηρίες στο πέος κλείνουν, κάνοντας δυσκολότερη την στύση. Σήμερα, ο μέσος όρος ηλικίας ατόμων με στυτική δυσλειτουργία έχει πέσει κάτω από τα 30 έτη!

Μια τριακονταετία πριν, ήταν ιατρικό παράδοξο να βρεις τριαντάρη με πρόβλημα στύσης, σήμερα είναι κοινός τόπος! Όμως αυτή τη φορά το πρόβλημα δεν είναι στο σώμα. Είναι στο μυαλό. 

Μια φυσιολογική στύση πυροδοτείται από κάτι που ο άντρας βλέπει, ακούει, μυρίζει ή αισθάνεται και τον ερεθίζει. Στο εικονικό σεξ έχουμε υπερέκκριση ντοπαμίνης στα αντίστοιχα κέντρα του εγκεφάλου, οπότε ο εγκέφαλος για να προστατευθεί μειώνει τους υποδοχείς ντοπαμίνης (βλέπε προηγούμενο άρθρο) και πλέον το πραγματικό σεξ, με την συνηθισμένη ποσότητα ντοπαμίνης του, φαίνεται λίγο. Ο χρήστης συνηθίζει να βιώνει την ηδονή μόνος του σε ένα δωμάτιο, παρά με κάποιον άλλο.

Σίγουρα προσφέρει προσωρινή ανακούφιση από το στρες, την κατάθλιψη και την μοναξιά, αλλά μακροπρόθεσμα το πρόβλημα μεγαλώνει, καθώς ο χρήστης γυρίζει προς αυτό όλο και περισσότερο για να καλύψει τις ανάγκες του. Όμως όσο περισσότερο καταναλώνει, τόσο περισσότερο συνδέεται με την φαντασιακή πραγματικότητα και τόσο πιο δύσκολα ερεθίζεται από πραγματικά άτομα και σχέσεις.

Μιας και μιλάμε για σχέσεις, δεν υπάρχει ούτε μία σοβαρή ανάλυση που να δείχνει ότι το πορνό τις βελτιώνει. Το μόνο που κάνει είναι να μεγιστοποιεί αρνητικά συναισθήματα και συμπεριφορές, και να κάνει τις γυναίκες να νιώθουν κατώτερες των προσδοκιών.

Η χρόνια χρήση εικονικού σεξ και σε άντρες και σε γυναίκες δημιουργεί στρες και ανησυχία, πρόβλημα με τον καθρέφτη, έλλειψη αυτοεκτίμησης, ανασφάλεια και τελικά κατάθλιψη. Στις μέρες μας έχουμε μεγάλη έξαρση της κατάθλιψης και μεγάλη αύξηση των κερδών της πορνοβιομηχανίας. Πόσο τυχαίο νομίζεις ότι είναι αυτό;

Το σίγουρο είναι ότι οι κρεβατοκάμαρες σε όλο τον κόσμο αλλάζουν και θα αλλάξουν κι άλλο. Οι άντρες είναι πιο δύσκολο να ερεθιστούν αν δεν κάνουν τα πράγματα που είδαν, ενώ οι γυναίκες μαθαίνουν ότι ο πόνος ή η δυσφορία είναι φυσιολογικά, καθώς η ποσότητα και η συχνότητα βίας μέσα στο πορνό την κάνει πρακτικά αόρατη.

Με τους έφηβους τι γίνεται; Οι έρευνες δείχνουν ότι οι νέοι που παρακολουθούν πορνό έχουν περισσότερες πιθανότητες να κάνουν πρώτη φορά σεξ νωρίτερα και γενικά πιο ριψοκίνδυνο, πράγμα που αυξάνει τον κίνδυνο σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων. Όμως το εικονικό σεξ αποτελεί την μοναδική πηγή σεξουαλικής μόρφωσης για πολλούς εφήβους.

Το πρόβλημα είναι ότι ο εγκέφαλος εκλαμβάνει τα λόγια, όπως π.χ. αυτό το άρθρο, ως απόψεις, ενώ τις εικόνες ως πραγματικότητα. Είναι δύσκολο να αντικρούσεις μια φωτογραφία, αφού το βλέπεις να συμβαίνει μπροστά σου. Αυτό σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η πορνοβιομηχανία γίνεται όλο και πιο extreme, αλλοιώνει κατά πολύ τις σεξουαλικές προτιμήσεις ειδικά των εφήβων, αλλά όχι μόνο, και τους κάνει να αντιλαμβάνονται όλο και λιγότερο τις συνέπειες των πράξεων τους.

Όμως πλέον το πώς διαλέγει ο καθένας να καταστρέψει την ζωή του, δεν είναι απλώς ένα προσωπικό πρόβλημα. Δεν είναι απλώς ένας καταστροφικός εθισμός. Είναι ένα πρόβλημα δημόσιας υγείας με πολλές προεκτάσεις, που τα επόμενα χρόνια θα γιγαντώνεται, καθώς κανείς δεν μιλάει, γιατί είναι πλέον απενοχοποιημένο και κάτω από το χαλάκι.

Κάτω από την μύτη μας, μέσα στις οθόνες και τα μυαλά μας μαίνεται ένας πόλεμος. Η λάμια είναι εδώ και κερδίζει. Χρειαζόμαστε γνώση και σθένος για να την πολεμήσουμε, όπως της αξίζει. Για τον έρωτα, την ευτυχία, την εσωτερική πληρότητα και την χαρά της ζωής.

Έχει μπει μέσα στο σπίτι σου και βιάζει το μυαλό σου. Μεγαλώνει τα παιδιά σου. Καταβροχθίζει ότι αγαπάς. Θα κάτσεις με σταυρωμένα χέρια;






ΛΟΙΠΑ ΜΕΤΑΙΣΘΗΣΙΟΓΟΝΑ
(Βιβλιογραφία και προτεινόμενα αναγνώσματα)
Doidge, Norman. The Brain That Changes Itself (Penguin Books, 2007).
Frad, Matt. The Porn Myth: Exposing the Reality Behind the Fantasy of Pornography (Ignatius Press, 2017).
Website: Fight The New Drug (fightthenewdrug.org).



Δευτέρα 22 Μαΐου 2017

Πως να χακάρεις ένα μυαλό #10: Εικονικό σεξ



Σήμερα θα περπατήσω μέσα στις φωτιές της κόλασης.

Μιας επίγειας και κρυφής κόλασης, μιας επιδημίας που έχει προσβάλει πολλούς από εσάς χωρίς καν να το γνωρίζετε. Σε αυτή την κόλαση, θα αναμετρηθώ για δεύτερη φορά με έναν δαίμονα τόσο ισχυρό, όσο και ύπουλο, τόσο αδηφάγο, όσο και καμουφλαρισμένο πέρα από εκεί που μπορείς να δεις. Μέσα στο μυαλό σου.

Όσοι έχετε διαβάσει τις «απίστευτες περιπέτειές» μου, θυμάστε βέβαια την Λίλη. Η Λίλη είναι ένας βρικόλακας σεξουαλικής ενέργειας, μία λάμια κατά την ελληνική της ρίζα, ένα succubus κατά την λατινική ή ένα πνεύμα qarinah κατά την αραβική της αντιστοιχία. Δοξασίες και παραμύθια για μικρά παιδιά θα μου πεις. Όμως όπου υπάρχει καπνός υπάρχει και φωτιά, και όλα τα μνημίδια, ανεξαρτήτου της πορείας τους στον χρόνο, έχουν μια απαρχή. Μια αφορμή.

Η λάμια ειδικά σήμερα είναι πολύ πραγματική και έχει χρησιμοποιήσει την τεχνολογία για να μετεξελιχθεί σε ένα ναρκωτικό 100 φορές πιο ισχυρό από την ηρωίνη, σύμφωνα με τον Dr Jeffrey Satinover σε ακρόαση στο αμερικάνικο κογκρέσο.

Να στο κάνω πιο λιανά: μιλάω για το εικονικό σεξ, τον διανοητικό ιό που έχει μολύνει ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού με καταστροφικά αποτελέσματα. Η στομφώδης εισαγωγή είχε σκοπό να σου τραβήξει την προσοχή και να σε προφυλάξει από έναν κίνδυνο πολύ πραγματικό και πολύ άμεσο.

«Εντάξει, τι κακό έχει μια τσοντούλα εδώ κι εκεί;» σε ακούω να λες. «Στο κάτω-κάτω είναι και επιμορφωτική, και βοηθάει την σεξουαλική ζωή του ζευγαριού. Τι, όχι;»

Όχι και μάλιστα κατηγορηματικό. Το πορνό με την σημερινή του μορφή και το εικονικό σεξ, όπως το ξέρουμε σήμερα και όπως θα το δούμε να εξελίσσεται στο μέλλον, όχι μόνο δεν κάνουν τα παραπάνω, αλλά κάνουν μάλιστα τα αντίθετά τους με πολύ ύπουλο και εθιστικό τρόπο.

Βλέπεις, ο Dr Jeffrey δεν υπερέβαλλε και πολύ. Το εικονικό σεξ συμπεριφέρεται ΑΚΡΙΒΩΣ όπως τα ναρκωτικά, όσον αφορά τον εγκέφαλο. Αυτό που κάνει είναι να σου καταστρέφει το λεγόμενο «κέντρο ανταμοιβής» (reward pathway) του εγκεφάλου σου, και να σε κάνει να θέλεις κι άλλο. Σου θυμίζει τίποτα;

Το μυαλό μας παράγει δύο ουσίες συνδυασμένες με την ευχαρίστηση, την ντοπαμίνη και την οξυτοκίνη. Ευχάριστες δραστηριότητες που προωθούν τη ζωή, όπως το φαγητό, μια σημαντική επιτυχία, η βοήθεια προς τους άλλους ή το «δέσιμο» μαζί τους, παράγουν αυτές τις ουσίες και έτσι νιώθουμε ευχαρίστηση.

Το ίδιο βέβαια κάνει και το σεξ, και αυτό είναι τελικά ο λόγος που τα σεξουαλικά κουμπιά που λέγαμε σε προηγούμενο κείμενο είναι τόσο δυνατά μέσα μας. Προωθούν το σεξ, άρα την έκκριση ντοπαμίνης στον εγκέφαλο, άρα την ευχαρίστηση και ηδονή μας.

Δυστυχώς το ίδιο κάνει και το εικονικό σεξ, και είναι αυτή σου η αδυναμία που εκμεταλλεύονται οι πορνογράφοι για να σε μετατρέψουν σε σεξουαλικό ζόμπι. Με το αζημίωτο φυσικά.

Βλέπεις, οι άνθρωποι δεν εκκρίνουν ντοπαμίνη μόνο όταν κάνουν κάτι. Εξαιτίας κάποιων κυττάρων στον εγκέφαλο που λέγονται «καθρεπτικοί νευρώνες» (mirror neurons), οι άνθρωποι αναπτύσσουν συναισθήματα ακόμα κι όταν βλέπουν κάτι. Αυτός είναι και ο λόγος που κλαίμε με μια αισθηματική ταινία, φοβόμαστε με ένα θρίλερ ή παθιαζόμαστε με έναν ποδοσφαιρικό αγώνα. Αυτός είναι και ο λόγος που ερεθιζόμαστε με μια ερωτική φωτογραφία ή βίντεο.

Το πρόβλημα είναι ότι, ακριβώς όπως με τα ναρκωτικά, έχουμε ασυνήθιστη έκκριση ντοπαμίνης. Ο εγκέφαλος πάει να σκάσει και δεν έχει συνηθίσει να λειτουργεί έτσι. Τι κάνει λοιπόν; Μειώνει τους υποδοχείς ντοπαμίνης.

Φωτογραφία: drcurtiscripe
Για εσάς που δεν είστε νευροχειρούργοι, ορίστε μία περίληψη. Ο εγκέφαλός μας αποτελείται από καμιά 100 δισεκατομμύρια εγκεφαλικά κύτταρα, που ονομάζονται νευρώνες. Κάποια από αυτά διαθέτουν υποδοχείς ντοπαμίνης, κάτι σαν μικροσκοπικές κεραίες που συλλαμβάνουν την ποσότητα ντοπαμίνης και καθορίζουν ανάλογα τα συναισθήματα ευχαρίστησης και ανταμοιβής.

Όταν όμως υπάρχει υπερπροσφορά ντοπαμίνης και για ικανά διαστήματα, ο εγκέφαλος μειώνει αυτούς τους υποδοχείς, ώστε να επηρεάζεται λιγότερο από τα ποτάμια ντοπαμίνης και άρα να επανέλθει στην φυσιολογική του κατάσταση.

Είναι σαν να στέκεσαι δίπλα από ένα ηχείο και κάποιος δυναμώνει πολύ την μουσική. Το αυθόρμητο που θα κάνεις είναι να κλείσεις τα αυτιά, μην μπορώντας να αντέξεις την ηχητική επίθεση που δέχονται τα τύμπανά σου. Είναι το ίδιο με τους υποδοχείς ντοπαμίνης. Δες τους σαν τα «αυτιά» της ευχαρίστησης που κλείνουν από την αφύσικη ποσότητα ντοπαμίνης.

Όπως και το κλείσιμο των αυτιών δίπλα από το ηχείο θα μειώσει τον ήχο, έτσι και η μείωση υποδοχέων ντοπαμίνης θα μειώσει την ευχαρίστηση. Σύντομα ο χρήστης παύει να νιώθει την ίδια αρχική ηδονή και θέλει περισσότερο πορνό, πιο συχνά ή σε πιο σκληροπυρηνικές εκδόσεις. Ο κύκλος του εθισμού μόλις έχει αρχίσει.

Όπως με τα ναρκωτικά, και αυτός ο εθισμός έχει σύνδρομο στέρησης. Χρήστες που προσπαθούν να το «κόψουν» εμφανίζουν από έντονη ανησυχία και συμπτώματα άγχους μέχρι κατάθλιψη, από την απότομη έλλειψη ντοπαμίνης. Συχνά θα οδηγηθούν πίσω σχεδόν με αυτόματο τρόπο, αφού ξέρουν ότι είναι κάτι που θα τους δώσει άμεση ανακούφιση, προσωρινή όμως, γιατί μακροπρόθεσμα τα πράγματα θα γίνονται χειρότερα.

Οι νευροπλαστικοί έχουν ένα γνωμικό: «Νευρώνες που πυροδοτούνται μαζί, μένουν μαζί». Αυτό σημαίνει ότι οι νευρώνες που πυροδοτούνται ταυτόχρονα για να συνδέσουν αυτό που βλέπεις στην οθόνη με την ευχαρίστηση, το «θυμούνται» μετά ώστε να μπορείς να επιστρέψεις. Με βάση τις ανακαλύψεις της νευροπλαστικής τα τελευταία 20 χρόνια, το μυαλό μας είναι ένα παιχνίδι Tetris και συνεχώς αναδιαμορφώνεται για να δημιουργήσει αναμνήσεις και συναισθήματα με βάση τις εμπειρίες μας από το περιβάλλον.

Όταν αυτή η σύνδεση γίνει με μια ωφέλιμη δραστηριότητα, όπως π.χ. το φαγητό, έναν περίπατο ή το παιχνίδι με τον σκύλο σου, είναι κάτι καλό. Αν νιώθεις ευχαρίστηση όταν πλένεις τα δόντια σου, μάλλον δεν θα ανησυχήσεις ποτέ για τερηδόνα. Από την άλλη, αν αυτή η νευρωνική σύνδεση γίνει με κάτι επιζήμιο… την πάτησες!

Σε παλιότερο άρθρο είχα αναφερθεί στα μνημίδια συσχετισμού από την πλευρά της ψυχολογίας. Σήμερα, θα εμπλουτίσουμε αυτή την έννοια με την άποψη της ιατρικής.

Τα μνημίδια συσχετισμού υπάρχουν, γιατί πυροδοτούνται ταυτόχρονα οι αντίστοιχοι νευρώνες για να κάνουν αυτή τη σύνδεση. Το μυαλό επιβραβεύει το φαγητό, το σεξ, τις καλές εμπειρίες και σχέσεις, εκκρίνοντας ντοπαμίνη και φτιάχνοντας μονοπάτια που συνδέουν τους νευρώνες μεταξύ τους, κι εμείς εκλαμβάνουμε ως μνημίδια συσχετισμού.

Τώρα αν η σύνδεση γίνει με καλές συμπεριφορές, τέλεια! Αν όχι, όπως για παράδειγμα λόγω έκκρισης ντοπαμίνης από βίντεο και φωτογραφίες, τότε το μυαλό «αλλάζει» την σύνθεσή του για να συνδέσει αυτό (και όλο περισσότερο μόνο αυτό) με την ηδονή του ατόμου.

Βλέπεις, το μυαλό εκτός από ντοπαμίνη εκκρίνει και μία πρωτεΐνη ονόματι DeltaFosB, η οποία είναι το μονοπάτι σύνδεσης μεταξύ των νευρώνων που πυροδοτούνται μαζί. Όσο περισσότερο κάνεις κάτι, τόσο πιο έντονο γίνεται αυτό το μονοπάτι, κάνοντας όλο και πιο εύκολο στο μυαλό να επαναλάβει αυτή την σύνδεση.

Όπως σου είπα αν πρόκειται για την εκμάθηση ενός οργάνου, την γυμναστική ή την προσωπική υγιεινή κανένα πρόβλημα, απεναντίας! Όμως σε μία σκοτεινή έξη, όπως είναι το εικονικό σεξ, αυτή η λειτουργία καθιστά τον χρήστη πιο επιρρεπή, μέχρι που το μονοπάτι της DeltaFosB γίνεται μόνιμο και τότε είναι τρομερά δύσκολο να «καθαρίσεις».

Ας το συνδέσουμε με κάτι άλλο. Το μυαλό των εφήβων παράγει 2 με 4 φόρες περισσότερη ντοπαμίνη από αυτή ενός ενήλικα. Επιπλέον, ένα σημαντικό μέρος της σεξουαλικής τους διαπαιδαγώγησης γίνεται διαμέσου του διαδικτυακού πορνό. Αρχίζεις να καταλαβαίνεις το μέγεθος της επιδημίας;

Για αυτές τις στρατιές ανθρώπων, έφηβων ή όχι, οι υπόλοιπες καθημερινές δραστηριότητες δεν φαίνεται να έχουν πλέον την ίδια επίδραση ευχαρίστησης. Πλέον το μόνο που τους ευχαριστεί, προσωρινά πάντα, είναι το πορνό. Όταν βρίσκονται μακριά του νιώθουν «στα κάτω» τους, αποδιοργανωμένοι και στρεσαρισμένοι, με μόνη επιθυμία να επιστρέψουν. Είναι ο εθισμός που τους ελέγχει.

Με βάση έρευνες και εγκεφαλογραφήματα την τελευταία εικοσαετία, ο κάθε είδους εθισμός καταστρέφει το τμήμα του εμπρόσθιου λοβού του εγκεφάλου. Το συρρικνώνει. Είναι το τμήμα για την λογική επίλυση των προβλημάτων και την λήψη αποφάσεων. Το ίδιο κάνει και η βουλιμία. Το ίδιο κάνουν τα ναρκωτικά. Το ίδιο κάνει και το εικονικό σεξ.

Φωτογραφία: Wkc19
Όσο περισσότερη η χρήση, τόσο μεγαλύτερη η ζημιά και τόσο πιο δύσκολα «ξεκόβεις». Το εικονικό σεξ είναι σε απόλυτη αναλογία με το junk food. Όσο βλαβερό και εθιστικό είναι το ένα, άλλο τόσο είναι και το άλλο.

Πάρε για παράδειγμα μια σοκολάτα. Για τον προϊστορικό σου πρόγονο ήταν σημαντικό να καταναλώνει φαγητό υψηλής θερμιδικής αξίας, όπου κι αν το πετύχαινε. Σου θυμίζω ότι τότε δεν υπήρχαν ούτε σουπερμάρκετ, ούτε περίπτερα. Η σοκολάτα θα ήταν οργασμός γεύσης! Για αυτό σου αρέσει τόσο πολύ.

Πάντως αν η διατροφή σου αποτελείται μόνο από σοκολάτες, δεν σε βλέπω και πολύ καλά. Σήμερα έχεις την επιλογή, αλλά και την γνώση, να φας ότι χρειάζεσαι. Αν δεν τα καταφέρνεις και τόσο καλά, ίσως έχεις ήδη παρατηρήσει τα αποτελέσματα στο βάρος σου, στο σώμα και τον οργανισμό σου.

Είναι το ίδιο με το εικονικό σεξ. Ο ή η σύντροφός σου μεγαλώνει, δεν είναι συνέχεια μακιγιαρισμένη ή φρεσκοσιδερωμένος, ή απλώς είχε μια κακή μέρα. Πλέον δεν φαίνεται αρκετός ή αρκετή.

Φωτογραφία: jcpclothing0
Πώς να είναι; Πίσω από την οθόνη σε περιμένουν ατέλειωτα ποτάμια από τους καλύτερους εκπροσώπους του αντίθετου φύλου, μακιγιαρισμένους, όμορφους και πάνω από όλα πρόθυμους στο κάθε πεινασμένο σου κλικ. Ο εγκέφαλός σου νομίζει ότι πέτυχε γενετικό τζακ-ποτ! Παρέλαση εξωπραγματικών γυναικών και αντρών, έτοιμων για τις πιο σκοτεινές σου φαντασιώσεις.

Το πρόβλημα είναι ότι οι αληθινές ανθρώπινες σχέσεις δεν χτίζονται έτσι, και η αναπαράστασή τους στο εικονικό σεξ είναι λειψή και ψεύτικη. Μέρος της ευχαρίστησης της ζωής είναι το «μοίρασμα», η εξέλιξη της σχέσης, το πώς σου συμπεριφέρεται και σε «ανεβάζει» το ταίρι σου, πως εξελίσσεσαι ο ίδιος ή η ίδια δίπλα του. Πως σου χαμογελάει, σε αγκαλιάζει, πως μιλάει στην ψυχή σου και μετά, ναι μετά, έρχεται το σεξ ως επιστέγασμα. Εκεί είναι η πραγματική μαγεία του έρωτα.

Από την άλλη στην οθόνη, τίποτε από αυτά δεν συμβαίνει. Οι συστάσεις είναι τυπικές και η όποια υπόθεση εξυπηρετεί μόνο τον τελικό στόχο: το ωμό και αποκομμένο σεξ, την έκκριση ντοπαμίνης χωρίς τίποτε άλλο ουσιαστικό. Αντίθετα από μια φυσιολογική σχέση, με τα πάνω της και τα κάτω της, εδώ είσαι ο απόλυτος άρχων. Τουλάχιστον όσο είσαι καρφωμένος μπροστά από μια οθόνη, κάνοντας «μυτιές» που ακούνε στον ήχο κλικ.

Να ήτανε μόνο αυτό… Όπως σου είπα και πιο πάνω, οι χρήστες γρήγορα συνηθίζουν την ποσότητα ντοπαμίνης στον εγκέφαλό τους και θέλουν περισσότερο, πιο συχνά ή πιο σκληρές εικόνες. Όλο και πιο σκληρές. Χρόνιοι χρήστες αναφέρουν ότι πλέον ερεθίζονται με πράγματα που παλιότερα τους αηδίαζαν ή τα έβρισκαν ανήθικα.

Όμως το μυαλό κάνει ότι βλέπει. Μαζί με την αύξηση της ακρότητας, ο χρήστης «μαθαίνει» ότι τέτοιες συμπεριφορές είναι φυσιολογικές. «Είναι ΟΚ να χτυπάς μία γυναίκα ή να την μεταχειρίζεσαι σαν αντικείμενο. Μα κοίτα!! Της αρέσει κιόλας!»

Εδώ βρίσκεται η απαρχή του σεξισμού και της σεξουαλικής βίας. Οι έφηβοι όπως σου είπα, μαθαίνουν το σεξ εν πολλοίς από τα porn sites. Εκεί θα δουν συνεχόμενα την υποβάθμιση της γυναίκας, τον εξευτελισμό και την βία, λεκτική ή φυσική. Σιγά-σιγά θεωρούν ότι αυτές οι συμπεριφορές είναι φυσιολογικές.

Τα στοιχεία είναι συγκλονιστικά. Σε μία μελέτη του 2012 που αφορούσε 1500 άτομα, το 56% είπαν ότι το πορνό που κατανάλωναν έγινε πιο ακραίο και βίαιο σε σχέση με το χρόνο. Σε μία άλλη μελέτη, άνθρωποι που έβλεπαν πορνό θεωρούσαν ότι η κτηνοβασία ή η βία ήταν δύο φορές πιο κοινή, σε σχέση με άτομα που δεν έβλεπαν. Σε μια ακόμα μελέτη σημειώθηκε ότι οι άντρες που έκαναν χρήση εικονικού σεξ σε μόνιμη βάση είχαν αυξημένο το αίσθημα της κυριαρχίας και την ανάγκη της βίαιης εκτόνωσης, ενώ έδειχναν μειωμένη αντίληψη για την σημασία και την σοβαρότητα της σεξουαλικής παρενόχλησης, ακόμα και του ίδιου του βιασμού!

Όμως όταν νιώθεις ότι κάτι είναι φυσιολογικό ή ότι «δεν πειράζει» και τόσο, δεν είσαι μακριά από το να το κάνεις. Προφανώς και δεν λέω ότι όλοι όσοι παρακολουθούν πορνό είναι βιαστές, όμως σίγουρα έχει τη δύναμη να αλλάζει ιδέες και συμπεριφορές, φυτεύοντάς σου μνημίδια με τη μέθοδο της Επανάληψης. Περισσότερα για αυτό σε επόμενο κείμενο. Μέχρι τότε θυμίσου: «Επανάληψη, μήτηρ πάσης μαθήσεως».

Τι περιμένεις από κάποιον που καταναλώνει βίαια και εξευτελιστικά για τις γυναίκες βίντεο; Τι περιμένεις από κάποια που παρακολουθεί συνεχώς το φύλο της σε ρόλο δοχείου;

Φωτογραφία: CSuk-1T
Κατά τα άλλα, η συνεχής χρήση θα οδηγήσει σε υψηλά επίπεδα DeltaFosB. Αυτό σημαίνει ότι τα μονοπάτια στο μυαλό σου, που συνδέουν τους νευρώνες μεταξύ τους, θα γίνουν πιο «έντονα» και πιο «μόνιμα» συνδυάζοντας την ηδονή με το πορνό. Το ίδιο το μυαλό σου θα θυμάται το συναίσθημα και θα σε οδηγεί στη χρήση ξανά. Θα θέλεις να βλέπεις κι άλλο, ακόμα και όταν αυτό που βλέπεις δεν σε ευχαριστεί και τόσο.

Όσο ο εθισμός θα προχωράει, οι χρήστες θα λειτουργούν σαν υπνωτισμένοι σε κάθε στρεσογόνα κατάσταση στη ζωή τους, προς το μοναδικό πράγμα που ξέρουν ότι θα τους δώσει μια, προσωρινή έστω, ανακούφιση. Και όσο περισσότερο κάνουν χρήση, τόσο το μυαλό θα προσαρμόζεται σε αυτή την κατάσταση θεωρώντας τη φυσιολογική και αναγκαία. Σε προχωρημένες καταστάσεις εθισμού, όπου το μυαλό έχει πλέον «κλειδώσει» από την χρόνια χρήση, είναι τρομερά δύσκολο να ξεφύγεις.

Όπως βλέπεις η λάμια είναι καθ’ όλα πραγματική και είναι πανίσχυρη. Αυτός ο κυβερνοδαίμονας κατάφερε να γίνει το ναρκωτικό που μετατρέπει τους ανθρώπους σε συναισθηματικά και σεξουαλικά ζόμπι. Μια επιδημία που αφήνει στο πέρασμά της άδειους και κατεστραμμένους ανθρώπους, ανίκανους να νιώσουν τη χαρά της ζωής.

Αυτό το άρθρο θα έχει και συνέχεια, γιατί δεν τέλειωσα με την λάμια. Σήμερα σου εξήγησα τι κάνει στο μυαλό σου, την επόμενη φορά θα σου δείξω τι κάνει στα αγαπημένα σου πρόσωπα και στον κόσμο.

Μέχρι τότε, θέλω να σου πω κάτι πολύ σοβαρά και το ίδιο σοβαρά θέλω να το σκεφτείς. Εάν ένιωσες ότι τα παραπάνω σε περιγράφουν περισσότερο από όσο θα έπρεπε, εάν κάνεις χρήση εικονικού σεξ περισσότερο από μια-δυο φορές το μήνα, είναι πολύ πιθανό να είσαι ήδη εθισμένος ή εθισμένη. Ζήτα βοήθεια! Μόνο του είναι ανίκητο, γιατί ο εγκέφαλός σου τάσσεται ήδη υπέρ του.

Μίλα με κάποιον ειδικό ή έστω αναζήτησε κάποιο εξειδικευμένο site ή app αυτοβοήθειας για την απεξάρτησή σου. Αν έχεις κάποιον φίλο ή σύντροφο με το πρόβλημα, στείλε του αυτό το άρθρο ή μίλα του με κατανόηση. Η βία δεν βοήθησε ποτέ. Πρέπει μόνος του να καταλάβει και να πάρει την απόφαση.

Βλέπεις η κόλαση δεν είναι πάντα πίσσα και καζάνια που κοχλάζουν. Μπορεί να είναι και χειρότερα. Μια μαρτυρική ευθεία αντί για ζωή, όπου τα μόνα πράγματα που συμβαίνουν αφορούν πεινασμένα κλικ και χαρτομάντιλα, σε σκοτεινά δωμάτια και φωτεινές οθόνες, με σεξουαλικό παρτενέρ την μοναξιά. Πραγματικά τώρα, αυτό θέλεις από την ζωή σου;






ΛΟΙΠΑ ΜΕΤΑΙΣΘΗΣΙΟΓΟΝΑ
(Βιβλιογραφία και προτεινόμενα αναγνώσματα)
Doidge, N. The Brain That Changes Itself (Penguin Books, 2007).
Hilton, Donald & Watts, Clark. Pornography Addiction: A Neuroscience Perspective.
Website: Fight The New Drug.